Obraz “Panorama Tatr”
Jak nazywa się największy polski, obraz jaki kiedykolwiek powstał?
Przełom XIX i XX wieku to moda na monumentalne obrazy umieszczane w rotundach, czyli budynkach o okrągłym kształcie. Całość miała sprawiać wrażenie całkowitej realności. Po sukcesie “Panoramy Racławickiej” krakowski prawnik dr Henryk Lgocki postanowił stworzyć największą panoramę, jaka kiedykolwiek powstała w Polsce. Obraz nosił tytuł “Panorama Tatr”. Jego wymiary to 115 metrów długości i 16 metrów szerokości. Dla porównania – “Panorama Racławicka” to 114 metrów długości i 15 metrów szerokości. Ze względów technicznych obraz namalowano w Monachium, ale wkrótce zaczął być prezentowany w specjalnie na ten cel wybudowanym budynku – Rotundzie Dynasy.
Premiera obrazu odbyła się w listopadzie 1896 roku. Pierwsze recenzje były entuzjastyczne, ale sława obrazu wkrótce przycichła. W 1899 roku dr Lgocki postanowił pozbyć się kłopotliwego biznesu. Wystawił go na licytację za sumę 100.000 rubli. Niestety, nie znalazł się nikt chętny. Obraz podzielono zatem na dwie części i obniżono cenę do 90.000 rubli. Połowę płótna kupił anonimowy nabywca z Kielc, który postanowił pociąć obraz na kawałki i sprzedawać go jako nieprzemakalne płachty do nakrywania wozów. Drugą połowę kupił Jan Styka – cena była bowiem okazyjna i niższa, niż kupno nowego płótna. Po zamalowaniu Styka stworzył hemicykl (czy taką pół panoramę) “Męczeństwo chrześcijan w cyrku Nerona”. Ten obraz Styki zaginął z kolei bez śladu podczas I Wojny Światowej.A Rotunda Dynasy? Została przekształcona w teatr. Od 1913 roku mieścił się tu Teatr Żydowski prowadzony przez Ester Rachel Kamińską, nazywaną matką teatru żydowskiego oraz jej męża, Abrahama Kamińskiego. W tym właśnie teatrze debiutowała Ida Kamińska, wielka aktorka, pierwsza kobieta z Europy Wschodniej nominowana do Oscara.Później były tu warsztaty samochodowe, jeszcze później rotundę zbombardowali Niemcy.Przez szereg lat ruiny budynku niszczały i straszyły. Dzisiaj w tym miejscu buduje się apartamentowiec. Resztki muru Rotundy Dynasy zostały wkomponowane w mury.
Na zdjęciach: Rotunda Dynasy wczoraj i dziś oraz fotografia Idy Kamińskiej, która na scenie teatralnej przy ulicy Oboźnej debiutowała w 1916 roku.
