Stanisław Tomaszewski

Na domu Wedla, przy ul Puławskiej 28 widnieje charakterystyczna płaskorzeźba. To “Tygrys” – dzieło artysty plastyka, grafika, żołnierza ZWZ-AK Stanisława Tomaszewskiego ps. Miedza. Z Tomaszewskim jest związana nieprawdopodobna historia, gotowy scenariusz na film (nakręcony zresztą w 1984 r i wyreżyserowany przez Stanisława Jędrykę “Umarłem aby żyć”).

Stanisław Tomaszewski podczas okupacji pracował w Departamencie Informacji, dokumentował zbrodnie Niemców na ziemiach polskich.

We wrześniu 1941 został aresztowaniu przez gestapo i osadzony w więzieniu na Pawiaku. Tam poddano go brutalnym torturom. Czuł, że dłużej już nie wytrzyma dalszego śledztwa i w grypsach prosił o truciznę. Jednak władze konspiracyjne na to nie zgodziły się i zdecydowały o jego odbiciu. Niebawem, przy okazji pozorowanej konieczności wizyty u dentysty, został zarażony celowo tyfusem plamistym przez więźniów z konspiracyjnej komórki. Po kilku dniach był wrakiem człowieka, 40 stopni gorączki, dreszcze, wysypka, ból głowy, mdłości. Wszyscy omijali go szerokim łukiem, Niemcy

przerażeni perspektywą epidemii na Pawiaku zezwolili na wywiezienie chorego poza mury więzienia – do szpitala zakaźnego, gdzie udał nagły atak wyrostka robaczkowego. W związku z tym został przetransportowany do szpitala na Woli, gdzie również działała komórka konspiracyjna.

W czasie pozorowanej operacji podmieniono pacjenta na przygotowane do tej mistyfikacji zwłoki. Chodziło o to, aby wmówić gestapowcom, że pacjent zmarł podczas operacji.

To właśnie oznajmili lekarze dyżurnemu agentowi gestapo. Potem na mieście ukazały się klepsydry Stanisława Miedzy-Tomaszewskiego i odbył się jego pogrzeb na cmentarzu na Bródnie. Na metalowej tabliczce zamieszczono napis: Stanisław Władysław Tomaszewski. Żył 28 lat. Student ASP. Zginął 15 XII 1941 r. Po cywilnej śmierci Tomaszewski otrzymał nowe nazwisko Stanisław Wiśniewski, pod którym ponownie włączył się do działalności konspiracyjnej.

Akcja została perfekcyjnie zaplanowana i przeprowadzona, do pomyślnego uwolnienia artysty przysłużył się między innymi słynny chirurg, prof. Leon Manteuffel.

Stanisław Tomaszewski ps. Miedza po wojnie wykładał na warszawskiej ASP.

Zmarł w wieku 87 lat w 2000 roku i został pochowany na cmentarzu powązkowskim w Warszawie.